W obowiązującym stanie prawnym instalacje radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne emitujące pola elektromagnetyczne nie są zaliczane do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Aktualnie inwestor nie ma obowiązku uzyskania dla tego typu inwestycji decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przed złożeniem wniosku o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Jednakże brak wymogu legitymowania się przez inwestora decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach nie oznacza, że zlikwidowano obowiązek uwzględniania w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego wymogów ochrony środowiska i zdrowia ludzi.
Obowiązek dokonania analizy w zakresie oddziaływania pola elektromagnetycznego w miejscach dostępnych dla ludności.
W obowiązującym stanie prawnym instalacje radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne emitujące pola elektromagnetyczne nie są zaliczane do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 5 maja 2022 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko uchylono pkt 7 (§ 1 pkt 1 lit. b rozporządzenia zmieniającego) oraz w § 3 ust. 1 tegoż rozporządzenia uchylono pkt 8 (§ 1 pkt 2 lit. b rozporządzenia zmieniającego). W konsekwencji od dnia 4 czerwca 2022 r. instalacji radiokomunikacyjnych, radionawigacyjnych i radiolokacyjnych nie zalicza się zarówno do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, jak i do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Aktualnie inwestor nie ma obowiązku uzyskania dla tego typu inwestycji decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przed złożeniem wniosku o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Zgodnie bowiem z art. 71 ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest wymagane dla planowanych przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko oraz przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Jednakże brak wymogu legitymowania się przez inwestora decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach nie oznacza, że zlikwidowano obowiązek uwzględniania w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego wymogów ochrony środowiska i zdrowia ludzi. Z przepisu art. 54 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wynika, że organ wydający decyzję o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego powinien przeprowadzić analizę w tym zakresie. Sytuacja prawna zmieniła się więc o tyle, że organ wydający decyzję w sprawie ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego nie może oprzeć się w zakresie wymogów ochrony środowiska i zdrowia ludzi na decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, lecz musi dokonać stosownej analizy i oceny samodzielnie. W konsekwencji, w stosunku do inwestycji stanowiących stacje bazowe telefonii komórkowej, organ nadal powinien ustalać wszystkie aspekty zamierzenia inwestycyjnego, które wiążą się z wpływem na środowisko i zdrowie ludzi, w szczególności, takie jak: ilość anten, ich moc, częstotliwość, umiejscowienie, ukierunkowanie każdej anteny, tj. jej azymut i nachylenia (tilt). Organ powinien ustalić przy tym, czy oddziaływanie zamierzenia inwestycyjnego obejmie miejsca dostępne dla ludności, o których stanowi art. 124 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Pogląd ten znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych z ostatnich dwóch lat - wyrok WSA w Krakowie z dnia 8 września 2023 r., II SA/Kr 505/23; wyrok WSA w Krakowie z dnia 12 grudnia 2024 r., II SA/Kr 1431/24; wyrok WSA w Gdańsku z dnia 3 kwietnia 2025 r., II SA/Gd 592/24.
Obowiązek badania zakresu pochylenia anten i ich maksymalnych mocy.
W orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje się również, że analiza zakresu oddziaływania pola elektromagnetycznego winna uwzględniać maksymalne oraz minimalne zakresy pochylenia anten. Konieczne jest zbadanie możliwości technicznych projektowanej stacji bazowej, przy uwzględnieniu urządzeń z jakich ma się składać. Zatem wskazanie jedynie sumarycznego obszaru pola o oddziaływaniu ponadnormatywnej wartości gęstości mocy bez uwzględnienia maksymalnych i minimalnych zakresów pochylenia anten jest niewystarczające dla możliwości dokonania oceny niewystępowania wartości przekraczających wymogi określone dla miejsc dostępnych dla ludności (por. np. wyrok WSA w Krakowie z dnia 4 kwietnia 2024 r., II SA/Kr 27/24).
Jednym z kluczowych parametrów dla dokonania oceny zakresu oddziaływania pola elektromagnetycznego jest moc EIRP anteny, będąca pochodną typu i parametrów anteny, pasma jej pracy, jak również zakresu pochylenia anteny (tilt). Odnośnie kwestii zakresu możliwego pochylenia anten ustalenie oddziaływania anten zależne jest od istniejących możliwości zmiany kierunku wiązki promieniowania, zatem należy ustalić oddziaływanie anten w zakresie od minimalnego do maksymalnego pochylenia, przy uwzględnieniu ukształtowania terenu w otoczeniu inwestycji. W stacjach bazowych telefonii komórkowej wykorzystuje się anteny sektorowe, które są antenami kierunkowymi, co oznacza, że dobierając antenę i sposób jej montażu (pochylenie jest jednym z kluczowych parametrów) możliwy jest istotny wpływ na rozkład pola elektromagnetycznego wokół stacji bazowej. Odpowiedni kształt wiązki umożliwia uzyskanie wymaganego pokrycia terenu przy jednoczesnym unikaniu interferencji z sąsiednimi nadajnikami. Dlatego należy uwzględnić zarówno maksymalne możliwe emitowanie takiego pola z urządzenia, jak i maksymalne możliwe pochylenie osi wiązki promieniowania oraz ukształtowanie terenu, w szczególności istniejącą, jak i potencjalną zabudowę. Organ wydając decyzję musi mieć pewność, że promieniowanie EIRP nie będzie dotyczyć miejsc dostępnych dla ludności. W orzecznictwie podkreśla się przy tym, iż do określenia mocy EIRP każdej z anten sektorowych niezbędne jest sparametryzowanie tzw. nadawczego toru radiowego, na który składają się: nadajnik, tor antenowy i antena. Nadajnik decyduje o poziomie mocy promieniowanej, tor antenowy powoduje określone straty mocy w przesłanym do anteny sygnale, a antena sektorowa koncentruje doprowadzoną do niej moc sygnału elektrycznego i przetwarza go w fale elektromagnetyczną w postaci kierunkowej wiązki promieniowania i wysyła w przestrzeń. Wartość EIRP określa się na podstawie tzw. budżetu mocy, na który składa się moc wyjściowa nadajnika, zysk energetyczny anteny sektorowej i strata mocy w torze antenowym. W tym stanie rzeczy parametry podane przez inwestora jako planowane do użycia nie muszą odpowiadać maksymalnym dostępnym dla danego urządzenia.
Z uwagi na powyższe wójt, burmistrza albo prezydent miasta przy wydawaniu decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego powinien wziąć pod uwagę maksymalne tilty oraz maksymalne fabryczne moce anten i dopiero wówczas ocenić czy występuje ponadnormatywne oddziaływanie pola elektromagnetycznego w miejscach dostępnych dla ludności. Organ powinien poddać wnikliwej analizie parametry techniczne i użytkowe planowanego urządzenia, w tym złożoną dokumentację, oraz wziąć pod uwagę istotne dla rozstrzygnięcia sprawy możliwości zdalnego sterowania antenami i związaną z tym możliwość zmiany kierunku wiązki promieniowania. Jeżeli istnieje możliwość pochylenia anteny, tzw. tilt, to tym samym istnieje możliwość zmiany kierunku wiązki promieniowania. Okoliczność ta powinna podlegać wyjaśnieniu, a w razie stwierdzenia istnienia takiej możliwości należy ustalić oddziaływanie anteny od minimalnego do maksymalnego jej pochylenia, aby jednoznacznie ustalić od jakiej do jakiej wysokości od poziomu terenu i w jakiej odległości od anten i płaszczyźnie możliwe jest oddziaływanie szkodliwego dla zdrowia ludzi promieniowania.
Obowiązek wyszczególnienia parametrów technicznych stacji bazowej telefonii komórkowej w sentencji decyzji ustalającej lokalizację inwestycji.
Ponadto wskazać należy, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sądów administracyjnych decyzja ustalająca lokalizację inwestycji w zakresie łączności publicznej, polegającej na budowie stacji bazowej telefonii komórkowej, aby stanowić decyzję lokalizacyjną odpowiadającą wymogom art. 54 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, powinna zawierać konkretne wyszczególnienie parametrów inwestycji, w tym typu anten z jakich składać ma się planowana wieża telekomunikacyjna, ich mocy oraz ilości. Tylko bowiem takie określenie zamierzenia inwestycyjnego stanowi o realizacji celu publicznego polegającego na budowie obiektu łączności publicznej i tym samym może być objęte decyzją lokalizacyjną. Podkreśla się również, że precyzyjne wskazanie w decyzji tych elementów (typ anten, ich moc oraz ilość) jest niezbędne, albowiem zgodnie z art. 55 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego wiąże organ wydający decyzję o pozwoleniu na budowę. Wskazana wyżej materia nie może być przedmiotem rozstrzygnięcia w postępowaniu o pozwolenie na budowę. Organ budowlany nie jest uprawniony do dokonywania wykładni takiej decyzji i ustalania jej właściwej treści. Za inwestycję celu publicznego może być uważane tylko takie zamierzenie, które jest technicznie konieczne do realizacji celu publicznego, nie zaś takie, które ma wykonaniu wskazanego celu jedynie sprzyjać. Inwestycja w takim kształcie stanowi bowiem o realizacji celu publicznego, stąd też ustalenie parametrów technicznych w treści decyzji jest obligatoryjne (por. np. wyrok NSA z dnia 8 marca 2023 r., II OSK 2733/19; wyrok WSA w Poznaniu z dnia 8 listopada 2017 r., II SA/Po 492/17; wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 8 listopada 2011 r., II SA/Bd 991/11; wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 29 lipca 2014 r., II SA/Rz 352/14; wyrok WSA w Krakowie z dnia 13 marca 2014 r., II SA/Kr 1465/13; wyrok WSA w Łodzi z dnia 24 kwietnia 2024 r., II SA/Łd 941/23).
